Khảo cứu về Văn học Pali

Lời nói đầu

Suốt hơn 25 thế kỷ tồn tại và phát triển, Phật giáo đã để lại cho thế giới nhiều di sản văn hóa to lớn vô giá mà cho tới nay dù đã nỗ lực rất lớn con người vẫn chưa khai thác hết. Trong số đó, văn học Pàli Phật giáo Thượng tọa bộ là một kho báu phong phú, đóng góp rất lớn cho nhân loại trên nhiều lĩnh vực.

Nhờ tấm lòng nhiệt thanh mộ đạo của dân chúng Tích Lan và tính hải đảo của xứ sở này mà nhân loại ngày nay đã có thể tiếp xúc với những lời dạy của Đức Phật và các Thánh giả Phật giáo Ấn Độ một cách khá chân xác, bên cạnh các truyền thống tôn giáo và tín ngưỡng ít nhiều mang sắc thái bản địa hóa. Các biên niên sử Tích Lan viết bằng tiếng Pàli giúp xác định các truyền thống Phật giáo Ân Độ và Tích Lan cùng nhiều vấn đề liên quan đến lịch sử của hai quốc gia này. Nhiều công trình sớ giải Pàli đồ sộ của các luận sư nổi tiếng như Buddhadatta, Buddhaghosa, Dhammapàla… giúp làm sáng tỏ nhiều vấn đề về giáo lý, cung cấp nhiều thông tin liên quan đến văn hóa, học thuật cũng như nhiều vấn đề về lịch sử Ấn Độ và Tích Lan cổ đại.

Văn học Pàli cũng gắn liền với sự phát triển của Phật giáo Thượng tọa bộ tại một số quốc gia Đông Nam châu Á mà trong lịch sử đã từng có những đóng góp nhất định vào quá trình phát triển của các quốc gia này trên nhiều lĩnh vực. Nhìn chung, văn học Pàli đóng vai trò rất lớn đối với nhiều nền văn hóa ở châu Ả và ảnh hưởng của nó vẫn còn sâu sắc và sống động trong đời sống con người và xã hội tại nhiều quốc gia. Thật khó mà lượng hết tiềm năng to lớn của kho tàng văn học này đối với đời sống con người một khi được nghiên cứu đầy đủ và vận dụng đúng, bởi lẽ nó chứa đựng nhiều tinh hoa Phật giáo xuất phát từ nền tảng những lời dạy thánh thiện của bậc Đại giác.

Do hoàn cảnh lịch sử và địa lý, Phật giáo Việt Nam không có cơ duyên tiếp thu nền văn học này ngay từ những buổi đầu lịch sử. Việt Nam có tuyến đường biển thông giao trực tiếp với Ản Độ và các quốc gia Đông Nam Á từ rất sớm. Có lẽ cũng có một vài trường hợp cá biệt trong đó tăng sĩ Phật giáo Việt Nam đọc được các tác phẩm tiếng Sanskrit hoặc tiếng Pàli nhưng quy mô dịch thuật và truyền bá không lớn. Phần lớn những gì Phật giáo Việt Nam tiếp thu được đều thông qua ngã Trung Hoa. Chính vì lẽ đó mà cho đến nay văn học Pàli rất ít được biết đến ở Việt Nam.

Có nhiều ý kiến cho rằng Việt Nam là quốc gia có khả năng dung hóa và tiếp thu tinh hoa của nhiều nền văn hóa khác nhau. Nếu vậy, việc giới thiệu và phổ biến rộng rãi một nền văn học không mới nhưng cũng khống cũ như văn học Pàli cho người Việt âu cũng là một dịp hay đề người Việt chúng ta có thêm sự hiểu biết mà lọc lấy những gì thích hợp và cần cho mình.

Cống tác dịch thuật và giới thiệu văn tạng Pàli đã được khuyến khích và thực hiện ở Việt Nam trong gần năm thập kỷ qua. Hy vọng công trình khảo cứu sơ lược này có thể góp thêm một vài thông tin tham khảo.

Vạn Hạnh, Mùa An cư, 2548
THÍCH TÂM MINH

 

Mục lục

Lời nói đầu.

Dẫn nhập

1. Sự cần thiết của việc nghiên cứu văn học Pàli
2. Cơ sở kháo cứu hay các nguồn tài liệu

• Tình hình nghiên cứu văn hoc Pàli trên thế giới

1. Công tác nghiên cứu, dịch thuật và giới thiệu văn học Pàli ở Việt Nam
2. Dự kiến công trình và phương pháp khảo cứu

PHẦN I

TỔNG QUAN VỀ VĂN HỌC PÀLI

CHƯƠNG I: VĂNHỌCPÀLI VỀ PHƯƠNG DIỆN LỊCH SỮ

1. Cơ sở hình thành
2. Các kỳ kiết tập

• Nguồn gốc và sự phát triển

1. Công trình nghiên cứu và chú giải Tam tạng ở Tích Lan
2. Y nghĩa và tẩm quan trọng

 

CHƯƠNG II: NGÔN NGỮ PALI

CHƯƠNG III: Sự PHÂN LOẠI VĂN HỌC PÀLI

1. Luật tạng
2. Kinh tạng

• Luận tạng

1. Các tác phẩm hậu Kinh tạng xuất hiện trước thời kỳ sớ giải
2. Hai tác phẩm nổi tiếng bàn về Giải thoát đạo và Thanh tịnh đạo

Các sớ giải về Tam tạng Pàli

1. Sớ giải các tập Nettippakarana và Visuddhimagga

• Các tác phẩm sử liệu
• Các tiểu sớ giải hay phụ chú

Các sách chỉ nam hay hợp tuyển

1. Các thi phẩm
2. Các tác phẩm vũ trụ học và ngữ pháp Pàli

PHẦN II: VĂN TẠNG PÀLI

CHƯƠNG IV: KINH TẠNG PÀLI

Kinh tạng Pàli: Đôi điều về lịch sử

Lược khảo 34 bài kinh Trường bộ (từ kinh số 1-13)

CHƯƠNG V: KINH TẠNG PÀLI

Lược khảo 34 bài kinh Trường bộ (từ kinh số 14-23)

CHƯƠNG VI: KINH TẠNG PÀLI

Lược khảo 34 bài kinh Trường bộ (từ kinh số 24-34)

CHƯƠNG VII: KINH TẠNG PÀLI

Lược khảo 152  bài kinh Trung bộ (từ kinh sô 1-10)

CHƯƠNG VIII: KINH TẠNG PÀLI

Lược khảo 152 bài kinh Trung bộ (từ kinh sô’ 11-20)

CHƯƠNG IX: KINH TẠNG PÀLI

Lược  khảo 152 bài kinh Trung bộ (từ kInh 21-30)

PHỤ LỤC: TIỂU SỬ CÁC LUẬN SƯ BUDDHAGHOSA, BUDDHADATTA VÀ DHAMMAPÀLA

Buddhaghosa: Cuộc đời và sự nghiệp

Buddhadatta: Cuộc đời và sự nghiệp

Dhammapàla: Cuộc đời và sự nghiệp

THƯ MỤC THAM KHẢO

453 TRANG